Datering
Maker Jochem Pijtters van der Velde

Jochem van der Velde, Sneek - zilveren theebus.

Theebusje. Zilver. Rechthoekig van vorm, met ronde dop (tevens maatje). Versierd met drijfwerk in de vorm van C-vormige rocailles en bloemen rond een rechthoekig cartouche. Deze vlakken zijn op de korte zijden blanco en op de lange zijden voorzien van gegraveerde voorstellingen: op de ene kant een pelikaan die zich in zijn borst pikt en op de andere kant een wapen met drie egels, een vogel en een keper (het wapen is in de 19de in Engeland aangebracht). De bodem van de theebus is uitschuifbaar. De theebus staat op vier naar binnen gekrulde pootjes.
Het meesterteken Voet II 284 werd toegeschreven aan Jouke Vogelzang te Heerenveen. Er waren twijfels rond deze toeschrijving, omdat het meesterteken vaak vergezeld ging van de Sneker stadskeur en omdat het zilver met dit meesterteken vaak werd gemaakt in opdracht van personen uit Sneek of IJlst. Archiefonderzoek leerde dat het meesterteken is gebruikt door Jochem (Pijtters) van der Velde te Sneek. Jochem werd geboren te Sneek omstreeks 1752. Hij trouwde in 1779 met Eelkjen Melis Oppedijk uit IJlst en vestigde zich in 1781 aan de Marktstraat te Sneek. In 1787 liet hij in Sneek een kind Melis Walles dopen. Deze Melis van der Velde stierf in 1839 te Westdongeradeel. In 1797 schreef het gezin zich in bij de hervormde gemeente te Leeuwarden, in 1806 idem in Sloten, in 1815 wordt hij belastingontvanger te Lemmer, in 1827 woont hij te Beetgum. Jochem van der Velde overleed op 5 oktober 1835 op 'bijkans 83-jarige leeftijd', 'in het huis nummer 28 onder Anjum'. In 1839 trouwt hun kleinzoon Joachim Melis van der Velde in Westdongeradeel met Dirkje Klazes van der Wal. Hij is waarschijnlijk schipper. Zij krijgen in Westdongeradeel (Holwerd) kinderen met de namen Melis Walle (overleden aan boord van De Zwijger) en Eelke.
literatuur: - Peter Schoen, "Een zilveren botergoot uit 1783 door Jochem van der Velde" in: Fryslân, 6 (2000) 3, pp. 20-21.

Identificatie
Titel
Jochem van der Velde, Sneek - zilveren theebus.
Objectnummer
FSM-2000-208
Objecttype
  • Theebussen
    Een theebus is een voorraaddoos of bus om thee in te bewaren. De thee kan zowel los als in zakjes in de theebus bewaard worden. Een opvolger van de oude theebus is de moderne theedoos, waarin theezakjes bewaard kunnen worden. Oudere theebussen bestaan vaak uit een doos met daarin twee aparte doosje en daartussen een glas of schaaltje. De thee werd dan uit de twee kleine doosjes geschept en in het glaasje of schaaltje gemengd. Dit was ook een essentieel onderdeel van het uitserveren van de thee. Hierna kon de thee in een theepot of -glas met heet water overgoten worden. Een andere mogelijkheid voor het mengen van melanges was het bezit van meerdere theebussen, waarvan er dan één diende om de juiste melange te kunnen mengen. Andere oude theebussen werden alleen gebruikt om de thee in te bewaren. De kwaliteit van thee vermindert snel wanneer de bladeren worden blootgesteld aan lucht en daglicht. Om deze reden werd de thee bij voorkeur in afgesloten kistjes of blikken bewaard. Omdat thee voor de jaren 1800 nog zeer duur was werden er vaak zeer mooie zilveren of porseleinen theebussen voor gemaakt. Hierbij werden niet zelden de familiewapens op de theebussen aangebracht om de rijkdom van de familie te tonen. (Wikipedia)
  • Bussen
    doos van blik, ijzer, koper enz., meest cilindervormig en meer hoog dan breed, geschikt om iets, bv. kruidenierswaren (zoals koffie, thee, suiker, cacao), kolen, melk, verf, in te bewaren of te vervoeren, m.n. doos van blik om verduurzaamde spijzen of dranken in te bewaren. (Van Dale)
Persistente URL
http://hdl.handle.net/21.12111/fsm-collect-1000017285
Over
Onderwerpen
  • Pelikanen
  • Vogels
    De klasse van gewervelde dieren die gewoonlijk tweevoetig en warmbloedig zijn, eieren leggen met een harde schaal en een grote dooier, en vaak in bomen leven. Doorgaans hebben ze veren, holle botten, voorste ledematen die geschikt zijn om mee te vliegen (hoewel sommige vogelsoorten hun vermogen om te vliegen zijn kwijtgeraakt), achterste ledematen waarmee ze kunnen lopen en op takken kunnen zitten, een hart met vier kamers, scherpe ogen, een hoornen snavel zonder tanden en een grote gespierde maag. Vogels zijn geëvolueerd uit theropoden, een orde van vleesetende dinosauriërs. (AAT)
Werk
Breedte
5.0 cm
Hoogte
13.6 cm
Lengte
8.7 cm
Museum
Fries Scheepvaart Museum
Vervaardiging
Maker
  1. Jochem Pijtters van der Velde
Datering
Materiaal
  • Zilver
    Pure metallic element having symbol Ag and atomic number 47; a malleable, ductile, white metal with characteristic sheen, considered a precious metal. Silver is widely distributed throughout the world, occurring rarely as metallic silver (in Peru, Norway) but more often as silver-gold alloys and silver ore. Today silver is obtained as a byproduct in the refinement of gold, lead, copper, or zinc ores. Silver was smelted from the ore galena as early as 3800 BCE. As a pure metal, silver is second to gold in malleability and ductility, can be polished to a highly reflective surface, and used -- typically in an alloy, in jewelry, coinage, photography, mirrors, electrical contacts, and tableware. (Project Fotografie)Te gebruiken voor het zuivere metaalelement met het symbool Ag en het atoomnummer 47. Het metaal is smeedbaar, vervormbaar en wit van kleur met een kenmerkende glans en wordt als edel beschouwd. Ook te gebruiken voor dit metaal wanneer het wordt bewerkt en gevormd om, meestal in combinatie met andere stoffen, diverse voorwerpen en materialen te maken. (Archeological Base Register, RCE corporate website)
Aankoop & Licentie
Licentie
BY-SA

Uit de Zuiderzeecollectie

Gerelateerd