Tekening; titelblad van een Nooitgedagt catalogus.

Tekening. Het is een titelblad van een Nooitgedagt catalogus. De voorstellingen op het titelblad zijn in een liggend kader geplaatst en opgedeelt in drie delen. Aan de linkerzijde van het titelblad zijn twee mannen afgebeeld die aan weerszijden van een vuur staan. De man aan de linkerzijde houdt een hamer vast en de andere een staaf ijzer, waaruit een blad van een stuk gereekdschap (beitel, schaaf) wordt vervaardigd. Op de voorgrond ligt een stapel beitels klaar. In het midden is een tekstgedeelte te zien: "Gereedschappen / fabrikanten / IJlst." dan volgt een merk van J. Nooitgedagt. Daaronder staat: "opgericht 1865." Aan de rechterzijde van het titelblad een voorstelling van een man die voor een deuropening is afgebeeld. In zijn rechterhand heeft hij een lange vlaggenstok vast. Aan de vlaggenstok een lange rood-wit-blauwevlag met wimpel. De vlag wappert naar links en verbind op deze wijze de voorstellingen met elkaar. Op de vlag staat de tekst: "Leve / Neerlands / Industrie." In de linkerbenedenhoek staat: "Gouden medaille en eereprijs: Leeuwarden Juli - Aug. 1906." In de rechterbenedenhoek: "Volgens oordeel van bekwame vaklieden kunnen onze schaaf- en steekbeitels enz. met de beste buitenlandsche wedijveren. Neemt proef s.v.p." Het titelblad is ingelijst.
De tekening is afkomstig uit de bedrijfscollectie van de firma J. Nooitgedagt te IJlst. Jan Nooitgedagt (1840-1920) was de grondlegger van de schaatsen- en gereedschapfabriek Nooitgedagt te IJlst. In 1865 kocht hij een smederij en begon daar schaatsen en schaven te maken. De vier zonen van Nooitgedagt werkten ook in het bedrijf: Jarig (1866-1942), Aldert (1871-1929), Tymen (1873-1957) en Jentje (1878-1935). Tegen het einde van de 19de eeuw gingen de zaken goed. In 1893 werd een nieuwe fabriek gebouwd. In 1900 had Nooitgedagt circa 50 man personeel in dienst. De vier zonen maakten studiereizen naar Frankrijk, Engeland en Zweden om op de hoogte te blijven van de nieuwste materialen en productietechnieken. Rond 1900 trad vader Jan uit het bedrijf en namen de vier zonen het bedrijf over. Zij bleven voornamelijk schaatsen en gereedschappen maken. Rond 1935 namen twee kleinzonen van Jan Nooitgedagt het bedrijf over: Jan Jarigs (1893-1945), Jan Alderts (1897-1982). In 1945 kwam Tjitte Jentjes (1917-1988) op de afdeling hout. In 1950 kwamen Jarich Jans (geboren 1922) op de afdeling kantoor en Aldert Jans (geboren 1926) op de afdeling metaal. In 1965 werd de productie van schaatsen gestopt. In 1972 stopte de prodcutie van houten speelgoed. De productie van de steekbeitel werd toen sterkt opgevoerd. Begin jaren negentig kreeg het familiebedrijf een forse klap te verwerken; de grote Zweedse afnemer kocht een beitelfabriek op en zegde het contract met Nooitgedagt op. In 1991 werd er nog een nieuw fabriekspand geopend. Het bedrijf legde zich volledig toe op de metaalproductie. Wybrand Jan Attema, achterkleinzoon van de oprichter Jan Nooitgedagt, ging rond 1995 met pensioen. Er was in de familie geen opvolger. Het bedrijf werd verkocht aan Record Holding te Sheffield. De verwachting dat dit bedrijf de metaalproductie van Sheffield naar IJlst zou verplaatsen, kwam niet uit. Record werd overgenomen door de American Tool Company en dat werd weer ingelijfd in Newell Rubbermaid. IJlst raakte uit beeld. In 2003 sloot de fabriek.
literatuur: - W. Blauw (e.a.), Friese Schaatsenmakers, (Franeker, 1994), pp. 136-139. - A.K. Mulder, Ald Ark, (Leeuwarden, 1990). - G. van der Sterre, Vier eeuwen Nederlandse schaven en schavenmakers, ( Leiden 2001). - A. Jackson/D. Day, Handboek gereedschap, (Deventer/Antwerpen 1979).