Datering

Hoornse botter

De botter is het meest bekende vissersschip van de Zuiderzee. Er bestaan vele typen. Algemene kenmerken zijn: de platte bodem en het rondgebouwde, brede, hoogoplopend voorschip, voorzien van een dek en het lage open achterschip. Afhankelijk van de plaats waar het schip werd gebouwd, varieert de hoogte van de kop, de diepgang en de hoogte en breedte van het achterschip. Zo bestaan er Huizer botters, Marker botters en de grotere Volendammer botters of ‘kwakken’. Met de Urker botters, die een vaste achterplecht hadden, werd ook op de Noordzee gevist. De ontwikkeling van dit scheepstype werd door de afsluiting van de Zuiderzee tot staan gebracht. Botters waren zeer geschikt om netten te slepen of getweeën een net te trekken, de zogenaamde dwarskuilvisserij. Een laag en breed achterschip maakte het makkelijk om de netten binnenboord te halen.

Gedetailleerde beschrijving

ALGEMEEN: volmodel, getuigd met zeilen, op standaard. Een merkwaardig golvende zeeg. De zeeg loopt achter het zwaard omhoog, en bij de achtersteven weer omlaag. Met losse onderdelen (5); getuigd met zeil; "compleet met scheepsinventaris" SCHAAL:ca. 1:20. TECHNIEK:op spanten gebouwd; TUIGAGE: mast(en) met staand want: 1 uitneembare mast met wit geschilderd beslag, mast zwart boven de hommer, massieve voorstag. zeilen met rondhouten en lopend want: Grootzeil en fok. GROOTZEIL: wit, banen // achterlijk, giek met zwart beslag, gekromde gaffel met koperbeslag, val, kraanlijn, schoot op houten overloop, halstalie, smeerreep, 4 rakbanden. STAGFOK: wit, banen // achterlijk, oorspronkelijk 10 leuvers, 2 schoten, val. KLUIVER: alleen een val aanwezig. VISGEREI: Bun, met trog en 2 luiken. ROMP: bruin, donkerbruin onder de waterlijn, zwart berghout. 2 vlakdelen, bb.en sb 5 gangen (i.p.v. 6), berghout en boeisel. Bb. en sb. een voorbolder, op het potdeksel genageld. ZWAARDEN: bruin, bronzen beslag, zwarte kop. De bovenzijde van de zwaarden is opvallend rond. ROER: aangehangen, 3 vingerlingen, bruin onder de waterlijn, zwart beslag, groen helmhout, groene roerkop. GRONDTAKEL: braadspil in schildboord met schelpen, zwarte ijzeren pal. VERBLIJVEN:vooronder, toegankelijk via twee halve deurtjes aan sb. Bb. en sb. een treedoft. AAN/OP DEK:op de voorplecht 3 luiken, waterlijst; LOSSE ONDERDELEN: een niet bij het model passende vaarboom en een dito luik. VLAGGEN EN WIMPELS: blauwe vaan aan geel scheerhout. STANDAARD/VITRINE: bijpassende houten standaard (b) in de kleur van het onderwaterschip. De balk waar het zwaard aan sb. op rust komt los. Helmstok is gebroken. Beslag aan de gaffel is kapot. Verschillende leuvers aan het fok zijn los en de bevestiging aan de boeg is stuk. Het zeil zit vol met vlekjes. Er ligt een vaarboom in het model die er mogelijk niet bij hoort. Losse onderdelen niet gevonden. COMPLEET/INCOMPLEET: 1 niet bij het model passende vaarboom, waarop het restant van een nummer te lezen is: "-18-k"; 1 niet bij het model passend luik zonder nummer.GEEN scheepsinventaris aangetroffen.

Identificatie
Titel
Hoornse botter
Objectnummer
006383
Objectcategorie
Schaalmodellen
Objecttype
  • botter
    Een middelgroot vissersschip met een relatief hoge voorsteven en een laag open achterschip. (Licht aan boord (2010))Vissersvaartuig van vooral het zuidelijke deel van de Zuiderzee. Viste in het bijzonder met sleepnetten en met kuilnetten. De botter had een licht V-vormig vlak met een even uitspringende kiel, hoekige kimmen en een bol openvallend, gladboordig beplankt boord. De lichtgebogen voorsteven viel vrij sterk naar voren, de rechte achtersteven had een nogal sterke valling. Het voorschip was bol, maar niet vol gebouwd en sterk geveegd, evenals het slank gebouwde achterschip. De botter had een hoge kop. Het voorschip was gedekt tot aan de mast. Daarachter bevindt zich het ruim waarin bij visbotters een grote bun stond. Botters hadden verschillende kenmerken naargelang hun herkomst. (MARDOC)
  • scheepsmodel
    Nabootsing van een vaartuig op klein formaat. (Encyclo.nl)
Persistente URL
http://hdl.handle.net/21.12111/zzm-collect-9964
Werk
Breedte
41.0 cm
Hoogte
119.0 cm
Lengte
100.0 cm
Museum
Zuiderzeemuseum Enkhuizen
Vervaardiging
Datering
Materiaal
  • hout
    Hout is een bouwmateriaal, afkomstig van boomstammen en -takken. Naast merg, spint en schors vormt het daarvan het voornaamste bestanddeel. Ten noorden van de Alpen is hout van oudsher het belangrijkste bouwmateriaal. Onderscheiden worden naaldhout van naaldbomen (dennen, grenen, vuren) en loofhout van loofbomen (eiken, beuken enz.). De stammen werden meestal in het groeigebied gekantrecht en per vlot of in een schip over water vervoerd. De houthandel en -nijverheid concentreerden zich in Nederland vooral in Dordrecht, Amsterdam, Deventer en later ook in de Zaanstreek. Voor regionaal gebruik concentreerde de houthandel zich ook in plaatsen als ’s-Hertogenbosch, Schoonhoven en Tiel. (Haslinghuis)
Aankoop & Licentie
Verworven
schenking 16 augustus 1958
Licentie
BY-SA
Locaties
  • Hoorn NH
  • Haarlem
Reproductie
Vervaardiger van reproductie
Picturae , Picturae