Datering
Maker Gerard Geens
Muntgewichtendoos met muntgewichtjes
Gedetailleerde beschrijving
Een muntgewichtendoos met muntgewichtjes voor het wegen van gouden munten met een driehoekig en een rond balansschaaltje. De deksel wordt gesloten met drie vioolhaakjes. Muntgewichtjes dienden om een ieder, maar in de eerste plaats de geldwisselaars en kooplieden, behulpzaam te zijn in het onderscheiden van het juiste gewicht dat een bepaalde gouden munt moest hebben. Dit was nodig omdat vroeger met de gouden munten werd geknoeid. Vandaar dat reeds vroeg ronde, later vierkante, koperen gewichtjes werden vervaardigd die elk voor zich de zwaarte van een bepaald muntstuk vertegenwoordigden en die door bevoegde personen werden nagezien. Gemakshalve plaatste men op de voorzijde van die koperen gewichtjes het figuur, dat ook op de daarvoor bestemde munt voorkwam, terwijl op de onderzijde het merk of teken van de vervaardiger van dit goudgewicht als waarborg voorkwam. De gewichtjes zijn meestal in fraaie doosjes geborgen die men vroeger "goudkastjes"noemde en die meestal van perenhout zijn met eikenhouten bodem. Ze zijn zelden compleet en hebben veel van wormgaatjes geleden. Aan de binnenzijde van het deksel is meestal een etiquette van de balansmaker geplakt. Het fijne balansje heeft een rond en een driehoekig schaaltje. Behalve het balansje en de gewichtblokjes treft men in de dozen een azenvakje aan, afgesloten door een schuifje, waarin de azen -de kleinste onderverdeling van het troois gewicht- worden opgeborgen. Deze kleine koperen plaatjes vertegenwoordigen doorgaans het gewicht van 1 tot 6 a 8 azen, herkenbaar aan het aantal ingeslagen puntjes of cirkeltjes. Voor ieder aas, dat een gouden munt -na aftrek van de "remedie"- minder woog dan het betreffende gewichtje, moest in zilver- of kopergeld worden bijgepast; dit bedrag varieerde in de 17e eeuw van 1 tot 2 stuiver per aas. Daar o.a. wegens de oudtijds de gebrekkige hulpmiddelen de munten niet precies op gelijk gewicht konden worden geslagen en tevens om een kleine speling voor slijtage toe te staan, werd bovengenoemde remedie vastgesteld hetgeen er op neerkwam dat doorgaans voor de eerste twee azen, die een goudstuk te licht werd bevonden, niet behoefte te worden bijgepast.
Reacties