Datering
Maker Johannes Jongsma

Zilveren tabaksdoos met de initialen van Michiel Ages Tromp

Zilveren tabaksdoos met scharnierend deksel. Rechthoekig van vorm met geprofileerde randen. Op het deksel een gegraveerd familiewapen met zeepaard, klaverblad en roerstokken (of roergaffels), geflankeerd door acanthusloof. Op de bodem een gegraveerde voorstelling van een bierbrouwerij met rechts een rij vaten voorzien van een merk in de vorm van een zeepaard. Links wordt met een wip water geput uit een waterschuit.. Daarbij ook vaten. In het contragewicht van de wip is het jaartal 1751 geschreven. Midden een gekroonde cartouche met de initialen M.A.T. waarachter roerstokken. Aan de binnenzijde is in de bodem een zeer lichte inscriptie gekrast (een scratchmark): '11 lood 6 Engels a .. ..-16-8'.
De tabaksdoos was van Michiel Ages Tromp. Gedoopt op 16 juni 1748 te Woudsend. Zoon van Age Hylkes Tromp (1717-?) en Jancke Feitses (?-1809). Michiel Ages Tromp was boer te Ypecolsga waar hij overleed op 22 mei 1825. Op de tabaksdoos afbeeldingen die met een bierbrouwerij te maken hebben: vaten, een waterschuit, graan en roerstokken. Michiels vader, Age Hylkes Tromp, had een destilleerderij. De 'Catalogus Tentoonstelling van Friesch Zilver - Leeuwarden 1927' vermeldt op bladz. 102 onder nr. 684 dat de afbeelding een wijnkopersbedrijf voortstelt.
Om bier te brouwen waren grote hoeveelheden schoon en zoet water nodig. In Amsterdam, maar ook in Haarlem was het grachtwater dermate vervuild en/of brak dat het voor bier brouwen ongeschikt was. De brouwers lieten dus water per waterschuit aanvoeren uit de Vecht of uit de duinen. Het water werd met een wipkraan uit de schepen geput en in een goot gegoten waarmee het de brouwerij inliep. De goot is in deze afbeelding de horizontale balk met opvangbak (de opstaande rand aan het eind) die voor de kraan de brouwerij ingaat. De man die de putemmer hanteert staat op een verhoging en kan de putemmer in de opvangbak legen. Op afbeeldingen van Haarlemse bierbrouwerijen komen meermaals zulke verhogingen en wipkranen voor, soms ook waterschuiten. Mogelijk heeft de zilversmid een Haarlems voorbeeld heeft gebruikt. (naar opmerking van Lieuwe Bouma, 2013)
Zilversmid Johannes Jongsma was werkzaam te Leeuwarden. Hij werd daar geboren in 1704, werd Meester in 1733 en overleed te Leeuwarden op 17 mei 1782. (www.zilverstudie.nl)
In de doos een tamelijk zeldzaam zgn. scratchmark. De zilversmid noteerde hierbij met een graveerstift heel lichtjes en bijna onzichtbaar het gewicht van de doos (in dit geval 11 lood, 6 engels en 29 aas). Deze rekeneenheden uit het troois gewichtensysteem dat destijds gangbaar was, werden door edelsmeden gehanteerd voordat het metrieke stelsel werd ingevoerd: 1 lood troois = 10 Engels = 15,380 gram, 1 engels troois = 32 Aas = 1,538 gram. Omgerekend naar het metrieke stelsel noteerde de zilversmid zo 179,8 gram. De doos weegt bij registratie 1,2 gram meer: 181 gram. De overige getallen hebben mogelijk met de prijs van de doos te maken.

Identificatie
Titel
Zilveren tabaksdoos met de initialen van Michiel Ages Tromp
Objectnummer
FSM-2012-436
Objecttype
  • Tabaksdozen
    Kleine dozen om rook- of pruimtabak in mee te nemen, met name doosjes met losse sluitende deksels. Gebruik 'snuifdozen' voor gelijksoortige dozen met een scharnierend deksel in plaats van een los sluitend deksel. (AAT-Ned)
  • Rookwaren
  • Sierdozen
Persistente URL
http://hdl.handle.net/21.12111/fsm-collect-1000022641
Over
Onderwerpen
  • Bierbrouwerijen
    Gebouw waarin bier gebrouwen wordt. (Haslinghuis)
Werk
Breedte
12.5 cm
Hoogte
3.4 cm
Lengte
4.9 cm
Museum
Fries Scheepvaart Museum
Vervaardiging
Maker
  1. Johannes Jongsma
Datering
Materiaal
  • Zilver
    Pure metallic element having symbol Ag and atomic number 47; a malleable, ductile, white metal with characteristic sheen, considered a precious metal. Silver is widely distributed throughout the world, occurring rarely as metallic silver (in Peru, Norway) but more often as silver-gold alloys and silver ore. Today silver is obtained as a byproduct in the refinement of gold, lead, copper, or zinc ores. Silver was smelted from the ore galena as early as 3800 BCE. As a pure metal, silver is second to gold in malleability and ductility, can be polished to a highly reflective surface, and used -- typically in an alloy, in jewelry, coinage, photography, mirrors, electrical contacts, and tableware. (Project Fotografie)Te gebruiken voor het zuivere metaalelement met het symbool Ag en het atoomnummer 47. Het metaal is smeedbaar, vervormbaar en wit van kleur met een kenmerkende glans en wordt als edel beschouwd. Ook te gebruiken voor dit metaal wanneer het wordt bewerkt en gevormd om, meestal in combinatie met andere stoffen, diverse voorwerpen en materialen te maken. (Archeological Base Register, RCE corporate website)
Aankoop & Licentie
Licentie
BY-SA