Datering
Maker Noord-Nederlandse School
De reuzenradijs
“Aanschout dees Radisfiguer”, oftewel: moet je deze joekel van een radijs eens zien! Dit schilderij is een aandenken aan een zaai- en oogstwedstrijd. In de 17e eeuw werden er meerdere oogstcompetities gehouden met pompoenen en radijzen. Wie de grootste kon groeien, was de winnaar. En deze werden vereeuwigd op een schilderij. Zo ook ons reuzenradijs, verbeeld met anjer en een banderol (spreuklint), waarop staat: “Aanschout dees Radisfiguer nu allen van lengt en dicht hier gestelt net gewassen binne fredriks Stad Wallen en gesaait naer St. Jan. hier wel op let hie woech Sevendehalf pond en noch en bet. Anno 1626.” Deze reuzenradijs is dus gezaaid ergens na de naamsdag van Sint Jan (langste dag van het jaar, vroeger was dit 24 juni) in het Noord-Duitse dorpje Friedrichstadt. De radijs weegt maar liefst zeven en een half pond (ruim drie kilogram). Maar naast het vastleggen van de winnende radijs, geeft de schilder een extra boodschap mee. Zowel de tekst als de anjer geven een politieke draai aan de afbeelding. Friedrichstadt was namelijk een toevluchtsoord voor uit Nederland gevluchte remonstranten (geloofsstroming binnen het Christendom). In deze periode kwam er echter in de Republiek der Nederlanden een nieuw gedoogbeleid (volgens de wet verboden, maar onder bepaalde voorwaarde toegestaan) met betrekking tot godsdienstvrijheid. De schilder maakt een statement door, ten eerste, Sint Jan te benoemen. Sint Jan is de geboortedag van Johannes de Doper (in het Christendom de eerste persoon die Jezus als redder aanwijst). Deze dag wordt gezien als het begin van een nieuwe periode. Een bekende uitspraak die hierbij hoort is: ‘Met Sint Jan draait het blad zich om.’ Ten tweede staat de anjer (Dianthus caryophylus L.) in de 17e eeuw ook wel bekend als cruydnagelbloem of spijkerbloem. Een anjer staat symbool voor de spijkers waarmee Christus aan het kruis werd vastgezet. Daarnaast betekent de wetenschappelijke naam van anjer, Dianthus, in het Grieks ‘Bloem van God’. Deze reuzenradijs laat volgens de remonstrantse schilder dan ook zien dat zaaien en oogsten in vertrouwen op God, zijn vruchten afwerpt. Dit schilderij is in langdurige bruikleen van het Rijksmuseum en hangt sinds 1949 in het Muiderslot.
Reacties