Wilhelmina

Documentatie Midzwaardjacht 'Wilhelmina' of centerboard (ZZM 004064) Plezierjacht ook wel centerboard genoemd: Zeiloppervlak ca 100m2.; een scherp model zeiljacht, voorzien van houten middenzwaard, vrijwel van geheel van eikenhout gebouwd [..] mogelijk gebouwd omstreeks 1870. [..] het vaartuig was voorzien van een ijzeren roer en ijzeren helmstok, Am. grenen mast met ijzeren tegenwicht, houten luik boven de mast-uitwip, houten kajuit-opbouwsel met snijwerk aan zijn buitenstijlen en zijn achteringangsoog (welk snijwerk bij herstellingen niet aan de nieuwe stukken is uitgevoerd), stuurkuip met houten kuiprand (waarop gedeeltelijk een houten opbouwsel). [..] zeiltuig bestaat uit: grootzeil, stagfok, jager, stormfok, (alles van Carldoek, zo goed als nieuw, prima uitgevoerd met hennep lijken en de banen met kruissteek genaaid), voorts twee wanten, 2 bakstagen, grootzeilschoot, fokkenschoot, zeilval, kraanval, fokkenval, jagerval, nokval (alles met houten blokken met zorgvuldig gesmeed beslag), sleeptros, gegalv. ijzeren mik, en diverse toebehoren.; rapport Hospes /de Jonge: *In prima staat, alles eiken, dekken ook. [...] ca 100 m2 zeiloppervlak: grootzeil, stagfok en kluiver, eventueel nog bovenkluiver en ballon. Gebouwd ca 1870, (in Sneek?) Ex-hardzeiler, er was een wedstrijdklasse van centerboards. Open kajuitkap achter de mast en losse kap. Gladde romp (er waren ook overnaadse). Voor sloepmodel met spitse voorsteven, achter spiegel van ca. 1.25m. IJzeren kromme helmstok. Beslag alles geelkoper, kajuitkap met veel lofwerk versierd. [..] zeewaardig scheepje, geschikt voor het IJsselmeer.* brief Hospes 24-11-1951:* De eigenaar is oud en had tot zomer 1950 steeds dezelfde schipper. Die kon niet meer en moest dit jaar vervangen worden.* brief Hospes 22-1-1952: *Het schip is wel 50 jaar in het bezit geweest van eigenaar, de compagnon is nu 70 jaar.*; Rekeningen boek Jachtwerf Hospes, Sneek (via Fries scheepvaartmuseum gekregen): eigenaar is Ferwerda. rekeningen 1948 / 1949 /1950. er is sprake van een volgvlet. diverse reparaties.; Uit gegevens van de foto's volgt dat de firma Veen te Sneek eigenaar is geweest van de centerboard. Antonie Veen was eerst eigenaar, later Tj.Ferwerda. Roelof Meijer is lange tijd schipper geweest. OUDE CODE: SM G 07. TYPESCHIP: midzwaardjacht / centerboard SOORTSCHIP: plezierjacht NAAMSCHIP: Ida Klaziena / Wilhelmina MOTOR: geen. 1924/1925: Tip-Top 2 cylinder, 5 pk. Op foto's is een buitenboordmotor te zien. EIGENAARS (in chronologische volgorde):; naameigenaar: adres/plaats: data:; Antonie Veen Hzn., Sneek ?1918/32-1952 I.Hospes / Veen Sneek -1952 VERWERVING (aankoop): BEDRAG: f 5000,- naam/adres: datum:; Ids Hospes, Jachthavenstraat 51, Sneek 28-4-1952; mede-eigenaar:Mevr. T.E. Veen (andere eigenaar overleden 1951) INFORMANTEN: Mevr. Woltman- de Veen, Driftweg 35, Huizen (02152-61798); FILM/VIDEO: oude opname in Sneek eigendom mevr. Veen SCHEEPSTYPE: Vroom: *In de periode tussen de 17e en de 19e eeuw wordt de scheepsbouw mede gekenmerkt door; geleidelijke overgang van de ronde naar scherpe schepen. Duidelijk is dit waar te nemen in de ontwikkeling van de kotter. Tegen het einde van de 18e eeuw waren de Franse smokkelkotters om hun grote snelheid berucht. Enkele van deze schepen werden door de Engelsen buit gemaakt en dienden als voorbeeld voor de bouw van nieuwe kotters. Sommige van deze schepen werden als jacht gebouwd en omstreeks 1846 voor het eerst voorzien van een loden ballastkiel. De Engelsen huldigden het principe, dat de snelheid van een schip vergroot werd, wanneer het als een mes door de golven sneed. Het gevolg was, dat men afstand deed van de ronde, brede, op stabiliteit gebouwde scheepsvorm en overging op de bouw van dikwijls buitensporige smalle schepen met scherpe vormen, die voorzien van diepstekende en ballastkielen de golven konden doorklieven. De Amerikanen echter waren, van het moment af, dat zij begonnen jachten te bouwen (omstreeks 1840), van mening, dat het voor het bereiken van grotere snelheid en zeewaardigheid beter was, brede vaartuigen te bouwen, die weinig weerstand van het water ondervonden en over de golven heen gleden. Om het afdrijven tegen te gaan, waren ze genoodzaakt in het midden van het schip een beweegbare kiel aan te brengen, die men met een touw kon laten zakken of ophalen. Zodoende waren de Amerikanen de eersten, die hun jachten als centerboards of midzwaardjachten bouwden. In 1846 werd een centerboard kant en klaar in Nederland ingevoerd. In 1853 verscheen een tweede jacht van dit type en in 1858 voeren 'kielboten' voor het eerst mee in wedstrijden van de Koninklijke Jachtclub op het IJ. Al spoedig werden dergelijke schepen, die aanvankelijk overnaads gebouwd waren, in Nederland nagemaakt. Zo is bekend dat Eeltje Holtrop van der Zee al in 1857 een kielboot voor Amsterdamse rekening heeft gebouwd VERGELIJKINGSMATERIAAL: model/foto centerboard 'Waterlelie' Bernhard, Amsterdam. In ZZM-collectie.