Scheepsmodel van een zeiljacht uit de flitsklasse.

Scheepsmodel van een zeiljacht uit de Flitsklasse. Op spanten gebouwd. Schaal 1:7½. Rondhouten en tuigage: Het model heeft een mast die met hoekijzer-houders is vastgezet op een kam op de kielbalk. De mast wordt gehouden door een metalen voorstag, waaraan aan de voorkant een touw is gemaakt, dat door een blok op het voordek loopt en is belegd op een houten klamp daarachter. Aan de bovenkant is de voorstag met een metalen vormvorm vastgezet aan de mast. Aan weerszijden wordt de mast gehouden door een zijstag, die met een harpsluiting is vastgezet aan een puttingijzer in het gangboord. De zeilen zijn van witte katoen: een stagfok en een grootzeil. De zeilen zijn gemaakt uit één stuk en voorzien van zomen die dubbel gestikt zijn, zodat het lijkt alsof de zeilen uit banen gemaakt zijn. Door de plooien is het mogelijk bolling in de zeilen te maken. Het voorlijk van de stagfok is met metalen leuvers aan de voorstag bevestigd. De hals van de fok is met een harpsluiting vastgezet op een T-ijzer met gaten op het voordek. De fokkeval loopt door een blok aan de top van de mast en is belegd op een metalen klamp aan de voet van de mast. De fokkeschoten lopen door schuingeplaatste schootogen (een blok met drie gaten) op de gangboorden. Daarna lopen de fokkeschoten over de kuiprand. De fokkeschoot aan stuurboord is belegd op een houten klamp tegen de onderkant van de kuiprand. De fokkeschoot aan bakboord ligt los in de kuip. Het grootzeil heeft geen gaffel: torentuig. Het voorlijk van het grootzeil is geregen in een gleuf aan de achterkant van de mast. In de top van het zeil een driehoekig tophout, waaraan de val is bevestigd. Deze val loopt door over een schijf in de top van de mast naar beneden en is belegd op een metalen klamp aan de voet van de mast. In het achterlijk van het grootzeil zijn drie zeillatten gemaakt. Het onderlijk van het zeil is geregen in een gleuf aan de bovenkant van de giek. Aan de voorkant van de giek is een oog gemaakt. Door twee ogen in de mast en het oog aan de giek is een metalen pen gestoken. Het is de scharnierbare verbinding van de giek aan de mast, die teven in hoogte verstelbaar is met een halstalie die zonder takelage is belegd op een houten klamp aan de voorkant van de mast. De grootschoot is met het vaste einde vastgemaakt aan het hondsvot van het blok dat aan de giek hangt. De schoot loopt van daar naar het blok op dat is vastgezet op de zwaardkast in het midden van de kuip. Vervolgens loopt de schoot door het blok aan de giek en is beneden met een knoop belegd op het blok aan de zwaardkast. In het zeil is een rij reeftouwen gemaakt. Aan twee kanten is het zeilteken (ruitvorm) en het zeilnummer (1045) geplakt. Op de top van de mast een rode windvaan (verklikker) die is bevestigd op een metalen pin. De blokken zijn van metaal en voorzien van lopende schijven. Alleen de blokken van de grootschoot zijn van hout en niet voorzien van lopende schijven. De romp: Het voorschip is scherp en een rechte, schuine voorsteven. Het achterschip heeft een platte, verticale spiegel. De bodem is plat en maakt een hoek met de huid: knikspant. Het model van voor naar achter: Op het voordek een T-ijzer waaraan de voorstag en de hals van de fok zijn bevestigd. Daarachter de klamp waarop het touw van de voorstag is belegd. Voor de mast een V-vormige, schuinstaande waterlijst. De kuip begint net voor de mast en is rechthoekig van vorm (de lange zijden zijn licht gebogen). Rond de kuipe een kuiprand, die net boven het dek uitsteekt. De kuip is open: onder de gangboorden zijn de spanten te zien. Op de bodem van de kuip buikdenningen. In het midden de zwaardkast van het midzwaard. Bij de zwaardkast zijn luiken uit de buikdenning te verwijderen, zodat op het laagste punt gehoosd kan worden. Het midzwaard is van metaal en heeft de vorm van een kwartcirkel. Het is in hoogte verstelbaar met een zwaardloper die aan twee kanten over een blok naar voren wordt geleid en daarna terugloopt naar achter. Daar worden de beide einden met knopen in het touw achter een gleuf in de achterwand van de zwaardkast vastgezet. Het roer hangt aan de spiegel (verbonding door midden van een stang door twee paar ogen aan spiegel en roer). Het metalen roerblad is net als het midzwaard in hoogte verstelbaar. Daartoe loopt een metaaldraad van het roerblad over een schijf in het achtereind van het hlemhout naar voren, is daar bevestigd aan een touw dat met knopen in een metalen houder kan worden vastgezet. Kleuren: De romp is wit (inclusief het onderwaterschip). Op de huid van het schip is net onder de dekrand een blauwe bies geschilderd. Het dek en de gangboorden zijn gelakt, evenals het houtwerk in de kuip, de mast, de giek, het helmhout en de bovenkant van het roer. Accessoires: stander en uitzetter met zwanehals en steker.
Gerben Ferwerda (1915-2007) heeft gewerkt bij de Sneker jachtwerven Jan Kuipers, Ids Hospes, Gerrit Doevendans en Dirk Potma. Hij heeft een grote verscheidenheid aan zeiljachten gebouwd. In 1981 bouwde hij op verzoek van het museum een model van een zestien-kwadraat. Omdat de kwaliteit daarvan goed was, heeft hij in de daarop volgende jaren nog elf modellen voor het museum gebouwd. De bouwtekeningen werden vaak geleverd door museummedewerker J.K. Kuipers. De zeilen op de museummodellen zijn gemaakt door conciërge P. Alkema. Ook voor particulieren heeft hij veel gebouwd. In de winter van 1995-1996 is in het museum een tentoonstelling aan zijn werk gewijd. Het model is gebouwd naar de oorspronkelijke tekeningen van G. Kroes, met uitzondering van de spiegel en het roer. Ook de tuigage is gemaakt naar latere tekeningen. De flitsklasse was de eerste klasse die de N.N.W.B., na haar gedwongen (in 1940 door de bezetter) en later vrijwillig bestendigde toetreding tot de K.N.W.V., instelde. Bij de toetreding had de N.N.W.B. zich uitdrukkelijk het recht voorbehouden eigen klasses in te stellen. Op de grotere wateren in het noorden voldeed de jeugdboot van het K.N.W.V. minder goed. De N.N.W.B. wilde een stijvere en bovendien goedkopere jeugdklasse. De door de N.N.W.B. ingestelde alternatieve jeugdklasse was de flits: een knikspantboot, die minder snel was maar ook minder gevoelig dan de pluis. Ontwerper was G. Kroes uit Kampen. Het model was geschikt voor amateurbouw. De N.N.W.B. leverde zowel tekeningen als complete bouwpaketten. Veel amateurs bouwde een flits, zoals een groep leerlingen van de Rijks H.B.S. te Sneek en een groep jeugdleden van de K.Z.V.S. (1960). Ook werd de klasse populair door de in 1972 opgerichte Flitsclub te Sneek (gesteund door de K.W.S. en de Gemeente Sneek). Het model werd zo populair dat het in de tachtiger jaren (van de twintigste eeuw) door het K.N.W.V. werd toegelaten tot nationale wedstrijden. Het model stond zelfs op de voorkeurslijst van het K.N.W.V., maar is daar later van verdrongen door de Cadet. Het flits-jacht met zeilnummer 1048 komt in de naamlijsten van deelnemers aan Friese zeilwedstrijden regelmatig voor. Van 1979 tot 1984 worden als eigenaars genoemd Gerhard en Willem-Nico Potma uit Sneek (naam: De Potten). In 1986 is Bas van Tricht uit Veenwouden de eigenaar (naam: Risk). Van 1988 tot 1991 wordt als eigenaar genoemd Loes de Bruin uit Sneek (naam: Knabbel en Babbel).
literatuur: - J. van Vollenhove, Wat zeilt daar? (Amsterdam, z.j.) pp. 64-65 - Jaarboek Fries Scheepvaart Museum 1989, p. 20