Datering
Maker Onbekend
Speelscheepje in de vorm van een kajuitzeiljacht.
Speelscheepje in de vorm van een kajuitzeiljacht. Op spanten gebouwd.
Rondhouten en tuigage: Het speelscheepje heeft één mast. De mast wordt aan de voorkant gehouden door twee voorstagen op de voorsteven. Aan weerszijden wordt de mast gehouden door twee zijstagen vanaf de zalingkruising en door één zijstag vanaf de top van de mast. De zijstagen zijn beneden vastgezet in ogen op het dek. Aan de achterkant wordt de mast gehouden door een achterstag op een oog op de spiegel. Alle stagen zijn verstelbaar met houten blokken. De zeilen zijn van witte katoen: een grootzeil en een stagfok. Het voorlijk van de stagfok is met metalen leuvers bevestigd aan de tweede voorstag. De hals van de stagdok is gehaakt in een oog op de voorsteven. De fokkeschoten lopen door twee ringen in het gangboord naar achter. Het grootzeil heeft de vorm van een bermudazeil (torentuig). Het voorlijk is geregen in een gleuf in de mast. De val loopt op een schijf in de top van de mast. in het achterlijk van het grootzeil is een zeillat gemaakt. Het onderlijk van het grootzeil is met raktouwen vastgezet aan de giek. De grootschoot is loopt kruislings door twee ogen aan de giek en is met het ene eind vastgezet op een klamp op de achterwand van de kuip en met andere eind aan de metalen helmstok van de zelfstuurinrichting. In het grootzeil een zeilteken: twee vleugels met de letters 'VPW' en het zeilnummer 4. De vallen van de zeilen zijn belegd op drie nalges die door de voet van de mast zijn gestoken. Op de top van de mast een rode, zwaluwstaartvormige windvaan. Aan stuurboord wordt aan een vlaggelijn aan de zaling een rood-wit-blauwe vlag gevoerd.
De romp: De voorsteven is scherp en loopt schuin omhoog. De achtersteven is voorzien van een schuine spiegel. De romp is opgebouwd op knikspanten. De bodem is voorzien van een achterwaarts gerichte kiel, die aan de onderkant is verzwaard met metaal. Het model van voor naar achter: Van de voorsteven naar de spiegel loopt een stootrand over de boorden en een waterlijst over de rand van het dek. Op de boorden van de voorsteven zijn de naamborden aangebracht: 'KAREKIET'. De mast rust in een vierkant blok op het dek. Achter de mast de kajuit met overhellend dak. In de voorwand van de kajuit twee patrijspoorten. In de zijwanden twee ramen en in de achterwand dubbele, naar binnen slaande deuren. In het dak is boven deze deuren een schuifluik gemaakt. Langs de randen van het dak een handreling. Achter de kajuit de kuip. De zijwanden van de kajuit lopen langs de kuip door naar achter, tot achter de achterwand van de kuip. in de kuip ligt een losse trap. Tegen de achterwand van de kuip is de zelfstuurinrichting van het speelscheepje gemaakt. De spil van het roer steeks erlangs omhoog. Op de roerspil een T-vormig helhout dat aan de voorkant is verbonden met de grootschoot en aan de achterkant is vastgezet op een metalen veer, die voor weerstand moet zorgen. Deze veer loopt over het achterdek naar een oog op de spiegel. Op de spiegel een bord met daarop 'OLDESLO'.
Kleuren: De romp is wit, het onderwaterschip is groen. De stootrand en de waterlijst zijn donker gebeitst. Het dek is in een lichte kleur gelakt. Het dak van de kajuit is wit. De wanden van de kajuit, de deuren, het schuifluik en de reling van de kajuit zijn gelakt. Het interieur is lichtgroen geschilderd.
Accessoires: stander en trapje.
De eenvoudigste speelscheepjes zijn klompscheepjes. De meer verfijnde modellen konden worden gebruikt om er gewoon mee te spelen in het water, maar er konden ook wedstrijden mee worden gehouden. De watersportplaats Grou heeft wat deze wedstrijden betreft een traditie. Vanaf 1907 werden ze er gehouden, eerst op initiatief van particulieren en vanaf 1914 onder auspiciën van de zeilvereniging Lyts Frisia, die er in 1924 zelfs de onderafdeling Jong Frisia voor oprichtte. Na de Tweede Wereldoorlog begon de animo voor het 'skipkesilen' te verflauwen, maar sinds 1968 is er sprake van een reveil. Er wordt gezeild in diverse klassen, zoals klompen A en klompen B, Lytse Folle, Lytse Holle, Grutte Folle en Grutte Holle en Meteoor. Ook in dorpen als Jirnsum, Terherne, Warten en Wergea en steden als Leeuwarden en Sneek werden en worden wedstrijden gehouden. In Burgum werd ook 'skipkesilen' gedaan. Daar was de kapper Hendrik Bulthuis de stimulator. Deze vermaarde ontwerper van de volgens het lattenbouwprincipe vervaardigde B.M.-er en 16 m², bouwde 's winters met de dorpsjeugd door hem ontworpen speelscheepjes, waarmee 'gehardzeild' kon worden.
literatuur:
- Jaarboek Fries Scheepvaart Museum 1985, p. 24
- D.J. van der Ven, Van scheepje-zeilen en schuitje-varen (Baarn, z.j.)
Reacties